کتاب آینده پژوهی

نگارش و چیدمان نوشته‌ها در قالب چهار فصل است. فصل اول مباحثی را در حوزۀ برنامه‌ریزی باهدف مشخص کردن جایگاه، مفاهیم و تحولات آن مطرح کرده است و به‌منزلۀ دروازۀ ورود به بحث اصلی در بردارندۀ دیدگاه‌های نوین برنامه‌ریزی و شیوه‌های تفکر در برنامه‌ریزی جهانی است. پرداختن به مفاهیم اصلی در حوزۀ برنامه‌ریزی و اشاره به دو رویکرد اصلی نتیجه‌گرا و فرایندمحور در برنامه‌ریزی به‌منزلۀ نقطۀ شروع بررسی روند تحولات برنامه‌ریزی مد نظر قرار گرفته است. درواقع این فصل پیش‌نیاز ورود به عرصۀ جدیدی است که نگاه به آینده را با توانمندی بشری در هم آمیخته و علم آینده‌پژوهی را شکل داده است. فصل دوم، با عنوان آینده‌پژوهی، به موضوع اصلی ارتباط دارد. ارائۀ تعاریف آینده‌پژوهی، ساختاربندی و ابعاد گسترۀ این علم موضوعاتی است که در این فصل به آن پرداخته ‌شده است. مفاهیمی زمانی در برنامه‌ریزی آینده‌نگرانه، واژه‌هایی همچون تغییر، عدم قطعیت، پیچیدگی و… به‌منزلۀ بنیان‌های آینده‌پژوهی در حوزۀ عمومی طرح شده اند. این بدان معناست که این بخش حوزۀ عمومی آینده‌پژوهی را هدف قرار داده است. درباره رویکردها، روش‌ها و مدل‌های آینده‌پژوهی در فصل سوم بحث شده است. این فصل حاوی مهم‌ترین روش‌ها و مدل‌های آینده‌پژوهی است و می‌تواند چارچوبی مناسب برای مطالعۀ بیشتر در کاربست این مدل‌ها در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای در ایران مد نظر قرار گیرد. درنهایت فصل چهارم، آخرین بخش، به‌جایگاه آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای در ایران و جهان اختصاص ‌یافته است. تلاش شده تا در این فصل به کاربردهای آینده‌پژوهی در این علم و همچنین رویکردهای کنونی در ایران و جهان پرداخته شده و راهی برای مطالعۀ بیشتر بازنمایی شود. نگارندگان از تدوین این مجموعه دو هدف اصلی را دنبال می‌کنند: نخست مطرح کردن و شناساندن حوزه‌ای نوین در عرصۀ برنامه‌ریزی به‌صورت عمومی، و دوم طرح موضوع پیوند میان رویکرد‌های آینده‌نگارانه با عرصۀ برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای. همچنان که علم آینده‌پژوهی و رویکردهای آینده‌نگارانه در حوزۀ برنامه‌ریزی کشور جوان و در حال اثرگذاری است، در حوزۀ برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای نیز این اثرگذاری در حال شکل‌گیری است. بنابراین شناسایی ابعاد پیوند، ارتباط و کاربست این دو حوزه بر عهدۀ دانشگاه‌ها، دانشگاهیان و خبرگان این رشته است. اهداف آموزشی این کتاب به‌طور خاص آشنا کردن دانشجویان و متخصصان حوضۀ مطالعات شهری با مفاهیم و ادبیات آینده‌پژوهی، نظریه‌های این حوزه، روش‌ها و مدل‌های مربوطه، تجارب و نحوۀ به‌کارگیری آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای است.