کتاب از باهاوس تا خانه های ما

اگر تاریخ نظری معماری مدرن را بررسی کنیم، می‌توانیم برایش خط سیر جغرافیایی ترسیم کنیم که از اروپای مرکزی و به‌خصوص آلمان شروع شده، بعد به ایالات‌متحده رفته و از آنجا به سایر نقاط جهان پخش می‌شود. محدودهٔ زمانی این تاریخ نظری هم از سال‌های گذار به قرن بیستم آغاز می‌شود. این سال‌ها در کل تاریخ بشری هم سال‌های مهمی محسوب می‌شوند، زیرا با تحولاتی بی‌سابقه همراه شدند. آن‌قدر بی‌سابقه که کمتر خط فکری توانایی نظریه‌پردازی در موردشان را داشت. بااین‌حال زمین اندیشهٔ آلمانی به‌واسطهٔ پیشینهٔ خارق‌العاده‌اش در فلسفه به چنان حاصلخیزی رسیده بود که بتواند خود را با این تحولات همراه کند. نمود بارز این همراهی‌ها را می‌توان در «مکتب انتقادی فرانکفورت» مشاهده کرد؛ مکتبی که تفکرات چپش در حوزه‌های دیگر بسیاری بسط پیدا کردند. یکی از این حوزه‌ها معماری و یکی از کانون‌های این اثرگذاری (شاید غیرمستقیم) مدرسهٔ باوهاوس بود. در آن سال‌ها باوهاوس با این پشتوانهٔ فکری سعی می‌کرد میان حوزهٔ نظری و عملی پل بزند و در این مسیر توانسته بود در جنبش‌های مدرن اروپای مرکزی نقشی محوری ایفا کند. بااین‌وجود جنگ و حضور نازی‌ها باعث شد این جریان در آلمان ناتمام باقی‌مانده و بسیاری از هنرمندان باوهاوسی در کنار دیگر متفکران آلمانی، عازم کوچی اجباری به سمت ایالات‌متحده شوند. حضور این متفکران و هنرمندان اروپایی در آمریکا در کنار منابع نامحدود و امکانات بسیار این کشور جوان، باعث آزاد شدن نیروی شد که تا دهه‌ها بر جهان فکری-هنری بشر حاکم باقی ماند؛ نیرویی که می‌توان آن را مدرنیسم دانست. بااین‌حال آزاد شدن این نیروی مدرن فارغ از عیب و کاستی هم نبود. تام وولف در این اثر مشهور و اثرگذار خود، به عنوان آمریکایی که شاهد همهٔ این اتفاقات بوده، یکی از اولین نقدهای صریح و برندهٔ تاریخ نظری معماری را بر تفکر مدرن به رشته تحریر درآورده است. وولف که بیشتر به دلیل نوآوری‌هایش در عرصه روزنامه‌نگاری و زبان‌آوری شناخته می‌شد، در اینجا با زبانی پرنیش‌وکنایه و با چشمانی تیزبین به کمک روایت سفر معماری مدرن به آمریکا، همه آنچه چند دهه بعدتر دنیای معماری متوجهش می‌شود را گوشزد کرده و به شکلی کنایی به عنوان یک آمریکایی استعمارزده پرچم مبارزه با مدرنیسم را در دست می‌گیرد.