کتاب بخوان خط خاموش عشق

دیوان شکسپیر منظومه ای است از ۱۵۴ شعر (سانت) که شماره ترتیب هر یک مشخص و نوعی توالی و ارتباط مضمونی میان آنها برقرار است، درعین حال هر شعر به طور مستقل نیز شگرف و خواندنی است. بیشتر این شعرها خطاب به «مردی زیبا» و برخی نیز به «بانوی تیره» سروده شده اند. به این ترتیب این سروده ها به ظاهر در زمره ی اشعار عاشقانه مدیحه ای قرار می گیرند، چنان که سنت سانتهای ایتالیایی اقتضا می کرد. اما قریحه ی سرشار شکسپیر همین مضامین تکراری را با چنان تنوع و ایهام و فصاحت و بلاغت در وزنهای مطبوع می پرورد که حاصلش شعرهایی است شگرف و مانا.

در قیاس غزلهای حافظ و شکسپیر مقاله ی ذیل ضمیمه شده است که گویای برخی شباهت های شایان توجه میان این آثار است. در همان مقاله اما یک مقوله ی مهم ناگفته مانده است: بارزترین و مکررترین مضمون شعر شکسپیر این است که گذر زمان بیامان است و زیبایی معشوق را خواهد زدود پس شعر او معشوق را جاودانه خواهد کرد و جلوه گاه جمال یار در روزگاران نامده خواهد بود. همین ویژگی، سروده های حافظ و شکسپیر را از هم متمایز می کند چه معشوق حافظ مطلق و ازلی است، چنان که سنت غزل سرایی کهن از سنایی و عطار تا سعدی و مولوی ایجاب می کند.