کتاب کفش باز

چه کسانی این کتاب رو پیشنهاد دادن؟

1. بیل گیتس: او این کتاب را “داستانی باورنکردنی و آموزنده” توصیف کرده است.
2. وارن بافت: او نیز از تحسین‌کنندگان این کتاب بوده و آن را “یک زندگینامه فوق‌العاده” خوانده است.
3. مارک زاکربرگ: نام این کتاب در لیست پیشنهادی او برای مطالعه دیده شده است.

نقد و بررسی:

فکر می‌کنم آخرین داستانِ تأسیس شرکتی که خوندم، کتاب «ایلان ماسک» نوشته‌ی اشلی ونس بود، اما یه بیوگرافی و یه خاطره‌نویسی می‌تونن تجربه‌های خوندن خیلی متفاوتی داشته باشن. یه دلیلش اینه که زاویه‌ی دید اول شخص تو یه خاطره‌نویسی خیلی بهتر خواننده رو با سختی‌های شخصیت اصلی همراه می‌کنه. استرس و وحشتی که فیل نایت تو کل داستان تولد نایکی تحمل می‌کنه، انگار از صفحات کتاب بیرون می‌زنه. اگه سریال «سیلیکون ولی» رو دیده باشید، می‌دونید که داستانش دقیقاً یه سری موقعیت «بحران-رفع‌شده» پشت سر همه. به نظر میاد که اون گروه ناجور همیشه لب پرتگاه (گاهی حتی اونورتر از اون) شکست قرار دارن، اما یه جوری تو لحظات حیاتی، همه‌چی درست از آب درمیاد. ورق زدن صفحات «Shoe Dog» هم همین حس ناپایداری رو داشت، انگار همین که نایت یه راه‌حل موقتی برای یکی از مشکلاتش پیدا می‌کرد، یه مشکل بزرگ‌تر جاش سبز می‌شد. خطر همه‌جا کمین کرده بود و حتی یه لحظه بی‌توجهی هم به معنی شکست قطعی بود.

واقعاً حس می‌شد که ریسک تو کل کتاب خیلی بالاست. در حالی که نایت تو سال‌های اولیه‌ی شرکت (که اول اسمش Blue Ribbon Sports بود و با مربی‌اش بیل باورمن تأسیسش کرد) با کار کردن به عنوان حسابدار، یه جورایی ریسک رو کم می‌کرد، بالاخره «ایده‌ی دیوانه‌وارش» نیاز به تلاش تمام‌وقت داشت. اون همه‌ی زندگیش رو روی این ایده می‌ذاره، یه جایی می‌فهمه که شکستش به معنی از دست دادن همه‌چیزش به جز خونش خواهد بود. برای مردی که تازه تشکیل خانواده داده بود، ریسک از این بالاتر نمی‌تونست باشه.

نایت سفرش رو با ایجاد رابطه با یه کفاش ژاپنی شروع می‌کنه که یه جریان نه چندان پایدار از کفش‌های ورزشی نسبتاً نوآورانه برای اون زمان رو براش فراهم می‌کنه. وقتی تو فروش این کفش‌ها تو اورگان و ساحل غربی موفق می‌شه، شروع به گسترش شرکتش می‌کنه و چند نفر عجیب و غریب (حداقل می‌شه اینطوری گفت) اما به شدت پرشور، یعنی باب وودل و جف جانسون رو به تیمش اضافه می‌کنه. اون تو کل داستان خیلی به این دو نفر تکیه می‌کنه و خواننده می‌فهمه که چقدر از موفقیت واقعاً به چند شخصیت کلیدی وابسته بوده. شخصیت‌هایی که نایت تو طول سال‌ها ازشون یاد می‌کنه، انقدر رنگارنگ، سرگرم‌کننده و پرشور هستن که به سختی می‌شه فراموششون کرد.

شاید چیزی که این کتاب رو خیلی عالی می‌کنه، صداقت نایت درباره‌ی خودشه. این نوع صداقت فقط بعد از این ممکنه که بتونی با دانشی که تو طول دهه‌ها به دست آوردی، به زندگی خودت نگاه کنی. اون بارها اشاره می‌کنه که چقدر آدم‌ها تو طول سال‌ها براش کار کردن (وودل، جانسون، همسرش و غیره) و چقدر اون اغلب تو ابراز قدردانی ازشون کوتاهی می‌کرده. اون عدم بلوغ عاطفی خودش رو تو اون زمان تشخیص می‌ده و واقعاً سعی نمی‌کنه اون رو توجیه کنه. اون همچنین اعتراف می‌کنه که این ایده‌ی دیوانه‌وار اساساً به سوخت زندگی‌اش تبدیل شده بود – یه وسواس که اگه لازم بود، حاضر بود برای به ثمر رسوندنش جونش رو هم بده. اون از موضوعات سخت‌تر، مثل اینکه چطور آرزو می‌کرد کاش پدر بهتری می‌بود و مشکلش با پسرش متیو، دوری نمی‌کنه. نایت همچنین خیلی دوست‌داشتنیه – اون به شدت جاه‌طلبه، حاضره ریسک‌های زیادی رو بپذیره، از نظر فکری کنجکاوه، دائماً در تلاش برای بهبود خودش و محصولشه و بی‌نهایت به چیزها و افرادی که دوست داره، علاقه داره. ترکیب این شخصیت دوست‌داشتنی با صداقت بی‌پرده، داستان‌سرایی عالی و یه درام که حتی تصورشم سخته – چیزیه که «Shoe Dog» ارائه می‌ده.

پایان کتاب من رو به وجد آورد. نایت بعضی از شاهکارهای شگفت‌انگیزی که نایکی از پایان داستان (تقریباً حوالی عرضه‌ی سهام اولیه) به دست آورده و روابط مهمی که با ورزشکاران تو این مسیر ساخته رو تعریف می‌کنه. شرکتی که همه امروز می‌شناسن – اون غول، اون اسم آشنا – به سختی با این داستان پیدایش جور درمیاد. اما واقعی بودن همه‌ی اینها به طرز دیوانه‌واری الهام‌بخشه. نشون می‌ده که مقدار مناسبی از پشتکار، شانس، اشتیاق، همکاری و تخیل می‌تونه چیزی عظیم و تغییردهنده‌ی جهان خلق کنه. و در حالی که احتمالاً برای هر «Shoe Dog» هزاران داستان شکست وجود داره، این از شکوه چیزی که می‌تونه اتفاق بیفته وقتی کسی تصمیم می‌گیره «ایده‌ی دیوانه‌وارش» رو دنبال کنه و یه جوری همه‌چی تا آخر ماجرا درست از آب دربیاد، کم نمی‌کنه.

«Shoe Dog» تقریباً از همه‌ی انتظارات من فراتر رفت و خیلی بیشتر از فقط دانش کسب‌وکار رو در خودش داره. نایت نویسنده‌ی فوق‌العاده‌ایه و داستان شما رو به یه سفر بی‌نظیر می‌بره. به شدت توصیه می‌شه.
امتیاز: ۹/۱۰