کتاب جنایت و مکافات

داستایفسکی در این رمان، با یک بی‌رحمی آرام و استادانه، ما را وارد ذهن راسکولنیکوف می‌کند؛ جوانی فقیر، مغرور، تنها، گرفتار تب‌وتاب‌های فکری، و اسیر نظریه‌ای که می‌گوید: «انسان‌های بزرگ حق دارند از روی انسان‌های کوچک
رد شوند.» 
 اینجاست که کتاب، نه فقط درباره‌ی جنایت، که درباره‌ی توهم برتری انسان، حدود اخلاق، رنج روح و جست‌وجوی رستگاری می‌شود.
داستان در سن‌پترزبورگِ خفه و کثیف قرن نوزدهم می‌گذرد؛ شهری که انگار همیشه در مه و فقر و سرما غلت می‌خورد. راسکولنیکوف، دانشجوی سابق حقوق، در فقر شدیدی زندگی می‌کند. ذهنش پر از ایده‌های بزرگ و تئوری‌های خطرناک است، اما جیبش خالی است و معده‌اش گاهی از گرسنگی می‌سوزد. او باور دارد که جامعه تقسیم شده به «انسان‌های معمولی» و «انسان‌های فوق‌العاده»؛ و تصور می‌کند شاید خودش هم در دسته‌ی دوم باشد.
برای اثبات نظریه‌اش، تصمیم می‌گیرد پیرزن رباخواری را بکشد؛ زن پیری که به نظرش انگل جامعه است. برنامه می‌چیند، وسوسه می‌شود، با خودش کلنجار می‌رود و در نهایت مرتکب قتل می‌شود. اما درست همان‌جا که خیال می‌کند تمام شده، همه‌چیز تازه شروع می‌شود.
آرام‌آرام اضطراب، کابوس، تب، توهم، ترس از لو رفتن و شکنجه‌ی وجدان از زیر پوستش بالا می‌زند. داستایفسکی این مرحله را با چنان جزئیاتی توصیف می‌کند که خواننده احساس می‌کند صدای ضربان قلب راسکولنیکوف در سرش می‌پیچد.