کتاب تفسیر عتیق نیشابوری

“تفسیر عتیق نیشابوری” اثر “ابوبکر عتیق ابن محمد نیشابوری”، پس از “ترجمه تفسیر طبری” و “تاج التراجم” اسفراینی، “تفسیر عتیق نیشابوری” سومین تفسیر کامل قرآن کریم به زبان فارسی است که نسخه‌های خطی متعددی از آن باقی مانده است. این کتاب که به “تفسیر سورآبادی” نیز معروف است، به سبک اکثر تفاسیر دیگر زمان خود نوشته شده است؛ به این ترتیب که ترجمه آیات پس از ذکر مقدمات نخست هر سوره و شرح تعداد آیات و کلمات و همچنین محل نزول و فضیلت سوره‌ها، شروع می‌شود. در هر قسمت که نیاز به تفسیر است آیات متوقف شده و در پی تفسیر، بخشی از داستان یا گهگاه کل داستان مرتبط با آن بخش ذکر می‌شود و سپس دوباره آیات ترجمه می‌شود.در بیشتر موارد، پس از ترجمه آیات و قبل از شروع تفسیر، عباراتی مانند سوال و جواب به عنوان گشایشی برای بخش تفسیر و داستان ذکر می‌شوند. “ابوبکر عتیق ابن محمد نیشابوری” قصه‌ها را گهگاه از سوی راوی و گاه بدون مشخص کردن راوی تعریف کرده و گاهی راوی یکی از افراد قصه است که داستان خود را تعریف می‌کند. “تفسیر عتیق نیشابوری” از درون نویسنده بر می‌آید و سبک روایت متعلق به اوست. داستان او به جای هر منبع مکتوب یا داستانی بر قلم خودش استوار است و داستان‌هایی که از زبان او می‌خوانیم، بدون توجه به منبع، از صافی وی گذشته است و “ابوبکر عتیق ابن محمد نیشابوری”، به جای نقل روایات، بر حافظه خویش تکیه می کند. نسخه پیش رو، تصحیح دکتر “جعفر مدرس صادقی” از “تفسیر عتیق نیشابوری” می‌باشد که از معتبرترین ویرایش‌های موجود از این متن کهن است.