معرفت شناسی

فیلسوف بزرگ فرانسوی با ایده‌های پیشگویانه و سرشار از گسست‌اش در حوزه‌های مختلف نظری، نه فقط فلسفه‌ی علم که به واسطه‌ی آن مشهور شد، بلکه روانکاوی، نقد ادبی، نقد هنری و … را نیز نظر داشت و تغییرات بزرگی در شکل دیدن و اندیشیدن ما به پدیده‌های مختلف ایجاد کرد. گاستون باشلار چنان در پدیده‌ها مداقه می‌کرد که در میان حیرت همگان، از جمله همکاران چندیت ساله‌اش در سوربن، کتابی با نام روانکاوی آتش منتشر کرد! تا پیش از باشلار کسی نمی‌دانست که منظر معرفت‌شناسانه‌ی این فیلسوف روشنگر و عجیب تا به این حد وسعت دارد که در مقام یک فیلسوف علم، رو به سوی روانکاوی کند، آن هم نه روانکاوی آدم‌ها و موجودات زنده، بلکه روانکاوی یک عنصر در طبیعت! او که با معرفت‌شناسی بدیع و تازه‌اش معتقد بود: « مسأله‌ی شناخت علمی را باید به صورت مسأله‌ی شناخت موانعی که بر سر راه آن معرفت هست، طرح کرد.» معرفت‌شناسی‌ای را از علم نوین طرح کرد که در گسست از علوم طبیعی باید دیده و شناخته می‌شد. کتاب «معرفت‌شناسی» مجموعه‌ای از نوشته‌های باشلار است که دومینیک لوکور آن‌ها را گردآوری و در قالب یک کتاب منتشر کرده است. مجموعه‌ی نوشته‌های این کتاب، قبض و بسط همه‌ی آن چیزی‌ست که از آرای این معرفت‌شناس بزرگ نیاز داریم بدانیم. باشلار در نوشته‌های این کتاب معرفت‌شناسی‌ای را شرح می‌دهد که همواره ناکامل است و بی‌وقفه باید از سر گرفته شود. به‌واقع ناتمامی اساسی و عدم انسجام، خصیصه‌ی اصلی معرفت‌شناسی باشلار است که در این کتاب هم به کمال تشریح شده است.