کتاب مسئله رنج

دربارۀ موضوع‌هایی چون رنج و فقدان که عمیقاً به وجدان و درونیات آدمی مربوط‌اند، معرفت به‌گونه‌ای ویژه رخ می‌نمایاند. در این موارد، ذهن نظمی نامنظم و جست‌وجویی در همۀ اطراف و اکناف را طلب می‌کند. آگاهی شکلی جنون‌آمیز به خود می‌گیرد و هر آنچه در دسترس است، از کتاب و فیلم و هنر و مذهب و ادبیات و حکمت عامیانه و غیره، به میان می‌آید. مدارک علمی و نظم و سیاق مطالعاتی و دانشگاهی را موضوع مرگ و رنج پس می‌زنند و همزمان طلب می‌کنند. در اینجا، آنچه مطرح است و ما را به حرف زدن دربارۀ این موضوع‌ها می‌کشاند نه داشتنِ دانشی خاص، بلکه داراییِ مشترکِ همۀ ما، یعنی خود رنج، و اقرار به معرفت‌ناپذیر بودن آن است.

رنج پدیده‌ای اجتماعی است؛ چیزی که از آن به «رنج اجتماعی» تعبیر می‌شود. این بدان معنا است که رنج فرایندی اجتماعی است و ارتباطی درهم‌تنیده با موقعیت تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی دارد. رنج‌ها، هرچند بشری و عمومی‌اند، به‌گونه‌ای خاص و اجتماعی ساخته و ادراک می‌شوند. به‌عنوان مثال، در اینجا و این زمان رنج مرگ عزیزانم را چگونه می‌فهمم؟ چه چیزهایی به آن معنا می‌دهند و در ارتباط با آن هستند؟ این حرف بدین معنا است که همواره مفصل‌بندیِ میان رنج و جامعه مهم است و می‌باید رنج‌ها را براساس یک موقعیت اجتماعی و سیاسی انضمامی مورد توجه و بررسی قرار دهیم.