انقلاب را زیستن

آصف بیات، از پژوهشگران پیشگام مطالعات خاورمیانه چشم‌اندازی جدید از بهار عربی و معنای انقلاب پیش رویمان می‌گذارد. از منظر سیاست انقلابی بهار عربی شاید تلاشی بی‌ثمر به نظر برسد. در تونس، نقطۀ شروع موج اعتراضات، و در مصر و کشورهای حوزۀ خلیج فارس تغییر رژیم هرگز به‌تمامی صورت نگرفت. بااین‌حال بهار عربی اگر در برهم زدنِ ساختارهای حاکم ناکام مانده باشد، در مزارع، کارخانه‌ها، بازارها، مدارس و البته در قلمرو خانواده جنبشی تحول‌آفرین بوده است.

او با درهم‌آمیختن پژوهش عملی، مصاحبه‌های میدانی و نظریۀ اجتماعی در قالبی روشن و یکپارچه  نشان می‌دهد فعالیت‌های انقلابی در مصر و تونس زندگی روزمره را از اساس دگرگون کرده است. زنان، جوانان، تهی‌دستان و گروه‌های اجتماعیِ در حاشیه با حرکت در جهت برابری و آزادی به بهار عربی اعتبار بخشیدند. به‌علاوه، بهار عربی کارگران را هم توانمندتر ساخته: طی سال‌های اعتراض فقط در مصر بیش از هفتصد هزار کشاورز توانستند اتحادیه تشکیل دهند. فعالیت‌ها و جنبش‌های کارگری برای طیف وسیعی از مردم رفاه مادی و پیشرفت‌های ملموسی به ارمغان آورد و هنجارهای فرهنگی و سیاسی جدیدی ایجاد کرد که نیروهای ارتجاعی دیگر نمی‌توانند به‌راحتی آن را نادیده بگیرند و اگر خواهان نابودی‌اش هستند، باید بیش از اینها هزینه دهند.

به تعبیر بیات بهار عربی الگویی است از یک جنبش «اصلاحی-انقلابی»، یعنی انقلابی که به‌جای تغییر بنیادی منجر به اصلاحات می‌شود. انقلاب را زیستن پژوهشی جامع و مفصل و فراخوانی مؤثر است.