درباره امر سیاسی

در کتاب درباره امر سیاسی قصد دارم به سراغ دیدگاهی بروم که «عقل سلیم» را در اکثر کشورهای غربی تحت نفوذ خود قرار داده است: یعنی این ایده که مرحلۀ کنونی توسعۀ اقتصادی‌سیاسی که بدان رسیده‌ایم، پیشرفت بزرگی در تکامل بشریت بوده و باید قدردان امکاناتی باشیم که این مرحله از پیشرفت فراهم کرده است. جامعه‌شناسان ادعا می‌کنند وارد «مدرنیتۀ دوم یا ثانوی» شده­ایم؛ مدرنیته­ای که افراد گسسته از قید و بندهای جمعی، حالا می­توانند وقت و نیروی خود را صرف سبک‌های زندگی متنوعی بکنند که از دلبستگی‌های منسوخ و قدیمی رسته‌اند. اینک «جهان آزاد» بر کمونیسم چیره گشته است و با تضعیف هویت‌های جمعی، جهان بدون وجود دشمن ممکن شده است. منازعات متعصبانه به تاریخ پیوسته و اکنون از طریق دیالوگ و گفت‌وگو می‌توان به اجماع دست یافت. به برکت جهانی‌شدن و عام و جهان‌شمول شدن دموکراسی لیبرال می‌توانیم منتظر آیندۀ جهان‌میهنی باشیم که صلح و بهروزی به ارمغان خواهد آورد و حقوق بشر را در سراسر اقصی نقاط جهان متحقق خواهد کرد. من در این کتاب می‌خواهم این برداشت «پساسیاسی» (post-political) را به چالش بکشم. انگشت اشاره من عمدتا به سوی آن کسانی، مخصوصا در اردوگاه مترقی، است که با آغوش باز به استقبال این نگرش خوش­بینانه از جهانی­شدن رفته­اند و برای خودشان یک پا وکیل مدافع دموکراسی مبتنی بر اجماع و توافق شده­اند. با بررسی و مداقه برخی نظریه‌های مد روز پساسیاسی در مجموعه‌ای از حوزه‌ها (جامعه‌شناسی، نظریۀ سیاسی و روابط بین‌الملل) این استدلال را مطرح خواهم کرد که چنین رهیافتی عميقاً برخطاست، و به جای آنکه به «دموکراتیزه شدن» دموکراسی کمک کند، خود ریشۀ بسیاری از مشکلاتی است که اکنون گریبان نهادهای دموکراتیک را گرفته است. مفاهیمی مانند «دموکراسی غیرحزبی»، «دموکراسی گفت‌وگویی»، «دموکراسی جهان‌میهنی»، «حکمرانی خوب»، «جامعه مدنی جهانی»، «حاکمیت جهان‌میهنی»، «دموکراسی مطلق»؛ این مجموعه‌‌مفاهیم رایج و مد روز  همه به دامن برداشت ضدسیاسی پناه برده‌اند که نمی‌خواهند به بعد خصمانۀ و آنتاگونیستی سیاست به عنوان جزء برسازنده امر سیاسی اذعان کنند و از پذیرش آن سر بازمی‌زنند. هدف آنها ایجاد جهانی «فراسوی چپ و راست»، «فراسوی هژمونی»، «فراسوی حاکمیت» و «فراسوی آنتاگونیسم» است. چنین اشتیاقی حاکی از فقدان درک از آن چیزی است که محل نزاع و مسئلۀ اصلی در سیاست دموکراتیک است و نیز حاکی از فقدان درک از پویایی‌های ساخت هویت‌های سیاسی و همچنان که خواهیم دید، به تشديد قوه تخاصم و آنتاگونیسم موجود در جامعه کمک کرده است.